BİTKİSEL YAĞ ÜRETİM TESİSİ YATIRIM FİZİBİLİTESİ
FUAT ÖZKAN

SEKTÖREL/EKONOMİK DEĞERLENDİRME

Sektör ve Ürünün Tanımı

Sektörün Tanımı ve Sınıflandırması

Rafine bitkisel sıvı yağ üretimi, DPT sektör sınıflandırmasına göre İmalat Sanayi alt sektörlerinden Gıda Sanayi sektörü içerisinde, Bitkisel Yağ ve Mamulleri Sanayi alt başlığı altında yer almaktadır. Ayçiçek Yağı; yağ oranı % 39-45 arasında değişen Helianthus annuus bitkisinin tohumlarından elde edilen bir yağdır. Ayçiçek yağı % 15 doymuş, % 85 doymamış yağ asidi içermekte; doymamış yağ asitlerinin % 14-43’ünü oleik asit, % 44-75’ini de linoleik asit oluşturmaktadır. Ayçiçeği Yağı, rafine edilmek suretiyle likit olarak tüketilebildiği gibi, margarin üretiminde hammadde olarak da yaygın bir biçimde kullanılmaktadır. Ayçiçeği, dünyada soya ve yerfıstığından sonra üçüncü sırayı alan önemli bir yağ bitkisidir. Dünyada ayçiçeği ekimi yapılan başlıca ülkeler; Rusya, Ukrayna, Arjantin, Macaristan, Fransa, İspanya, Hindistan ve Türkiye’dir.
Ülkemizde özellikle Trakya ve Marmara bölgelerimizde ayçiçeği bitkisinin tarımı önemli bir yer(% 70’den fazlası) tutmaktadır. 1,5-3 m. Kadar boylanabilen bu yıllık otsu bitkinin sert bir sapı; parçasız, üçgen biçimli,
tüylü, yeşil renkli, sert ve büyük yaprakları vardır. Açık sarı renkli olan ayçiçeği yağının üretiminde çözgen ekstraksiyonu işleminden sonra elde edilen yağsız küspe, yan ürün olarak hayvan yemi üretiminde kullanılmaktadır. Yüksek protein(potasyum)(% 20) içeriği nedeniyle ayçiçeği küspesi oldukça değerli bir yan üründür. Bilhassa sığır ve süt inekleri için değerli bir besindir. Ayçiçek yağı Kullanım alanları; Ayçiçek yağı yemeklerde, salata, kızartma ve balık konservelerinde; sanayide ise boya ve sabun yapımında kullanılır. İçerdiği çinko ve fosfor kemik ve dişlerin oluşumu ve algı gelişimi için gereklidir.

…

Kaynak: http://www.daka.org.tr/panel/files/files/arsiv/Ara%C5%9Ft%C4%B1rmalar%20ve%20Analizler/Ay%C3%A7i%C3%A7ek%20Ya%C4%9F%C4%B1%20Raporu.pdf

Özet

Küspe ve sabun ayçiçek yağı sanayiinin yan ürünleridir. Sabun çok az miktarda elde edildiğinden muhasebe açısından ihmal edilmektedir. Küspe ise %57 verimliliğinde elde edilen değerli bir yan ürün olduğundan muhasebe kaydına alınmalıdır. Bu çalışmadaki amacımız ayçiçek yağı üretimi yapan fir- maların üretim sürecini tanıtmak ayrıca küspenin muhasebe kayıtlarına alınmasını örnek olay yardımıyla incelemektir.

Anahtar Sözcükler: Yan ürün, maliyet muhasebesi, ayçiçek yağı, küspe.

Abstract

(The Production Procress in Sunflower Oil Industries and The Cost Calculetions of By-products)

Oil-cake and soap are by-products of sunflower oil industry. Soap is generally ignored for accounting because of its low production quantities. However oil-cake should be take part in accounting because of its high production efficiency up to 57%. The aims of the study are to introduce production procees of sunflower oil industry and to analyse register of oil-cake by an example.

Key Words: By-product, cost accounting, sunflower oil, oil-cake.

…

Yağlar, karbonhidratlar ve proteinler gibi insan vücudu için yaşamsal değeri olan ve insanların beslenmesinde önemli yer tutan temel ihtiyaç maddelerinden biridir. Özellikle doymuş yağ oranlarının düşük olması, hücre yapısı için gerekli olan serbest yağ asitlerini içermesi ve insan vücudunda A, D, E, K gibi yağda eriyen vitaminleri çözmesi gibi özellikleriyle bitkisel yağlar, insan sağlığına katkıları ve yüksek besin değerine sahip olmaları bakımından ayrı öneme sahiptir (TZOB, 1998).

Yetişkin bir insanın dengeli, sağlıklı beslenmesi ve günlük faaliyetlerini yerine getirebilmesi için 2000-2400 kaloriye ihtiyacı vardır. Bu miktarın yaklaşık olarak üçte biri bitkisel yağlardan karşılanmaktadır. 1 gram yağın 9 kalori verdiği dikkate alındığında bir insanın yaklaşık olarak günlük 77 gr yağ tüketmesi gerekmektedir. Bu miktar yağın 1/3’ü sıvı olarak yemeklerle, 1/3’ü katı yağ olarak kahvaltılarda ve geri kalan 1/3’ü ise peynir, süt vb. besinlerden karşılanmalıdır. Buna göre doğrudan alınması gereken kişi başına günlük yağ miktarı toplam 51 gram olup bu da kişi başına yıllık ortalama 18.6 kg yağ tüketilmesi demektir (Kolsarıcı ve ark, 2000).

….