İnstant Kurutma ve İnstant Süttozu

İnstant süttozu diğer süt tozlarından daha iyi rekonstitüsyon özelliklerine sahiptir 1985 yılında Peebles tarafından patent alan instantizasyon prosesi kurutma teknolojisinin ekonomik yönlerini ve kalitesini önceki instant uygulamalara göre önemli biçimde geliştirmiştir. Islanabildik, nüfuz edebilirlik (absorbsiyon), batabilirdik, d ağ ila bili dik ve çözünebildiği içeren instantizasyon prosesi ile kurutulmuş ürünlerin Özellikleri geliştirilmiştir. Proses bu değişiklikler arasında en uygun dengeyi sağlamaktadır.

¨Süttozunun suda hızlı bir şekilde eriyebilmesi için instantize edilmesi zorunlu bir işlemdir. Toz partikülferinde doğru bir gözeneklilik (Porozite) elde edebilmek için konsantrat zerreleri öncelikle kurutulmalıdır. Ardından partikül yüzeyinin hızlı bir şekilde genişlemesi ve kanalların kapanması nedeniyle partiküller nemlendirilmelidir. Bu aşamadan sonra partikül yüzeyleri yapışkan ve nemli bir hal almakta ve birbirleri ile birieşerek aglomerat formuna dönüşmektedirler. Yani istant karektentistler toz partikülleri arası neden olan aglorasyon ile sağlanmaktadır.

¨Rekontitüsyon sırasında hava su ile yer değiştirmektedir. Hava rekontitüsyon sırasında toz partiküllerinin fazla miktarda su ile temas etmesine neden olmaktadır.

¨İstantize olmayan üründe , küme halindeki toz partikülleri etrafında viskoz bir tabaka oluşabilmekte ve buda daha sonra suyu adsorbe etmektedir.Bu durum çözünme işlemini yavaşlatmaktadır.

¨İstantizasyonun başlıca iki tipi vardır. Bunlar ; Kuru fodra toz sağlandıktan sonra instantizasyonun gerçekleştirildiği yeniden ısıtmalı proses ve kurutma sırasında gerçekleşen instantizasyondur. Yeniden ısıtmalı prosedür için materyal süttozu ıslatma odasında disperse edilmekte ve toz partiküllerinin aglomera olmasına neden olan % 5- 10 su içerigi kazanmaktadır. Aglomera olan ürün titreşimli akışkan yatakla kurutucuya ve yaklaşık 10 °C ye soğutmanın yapıldığı soğutucuya taşınmaktadır…

¨Şekil 5.20’de gösterilen akışkan yatak ile oldukça yeterli düzeyde instantizasyon sunabilmektedir. Akışkan yatak kurutucu odanın tabanına bağı bulunmaktadır ve altında açıklıklar bulunan bir paletten ibarettir. Adı geçen bu alet bir motor yardımıyla hareketlendirilmektedir. Alttaki açıklıktan ayrılan toza, akışkan yataktaki hareketli palette uygun bir hızla hareket kazandırılmaktadır akışkan yataklı kurutucu toz tabakasının yığın yüksekliği yaklaşık 10 cm d r. orada kalış süresi 10-12 dakikadır. Çünkü son kurutma aşamasında iki aşamalı, kurutma, tek aşamalı kurutma işleminden daha düşükk sıcaklıkta kurutulan toza neden olmaktadır.

¨Şekilde akışkan yatağın bağlı olduğu kurutma odasında ayrılan toz 1. Bölümde buhar tarafından nemlendirilmektedir. Daha sonra hareketli palet yardımı ile kurutma bölümüne taşınan toz burada yavaş şekilde artan sıcaklık ile tamamen kurutulmaktadır. Kurutmanın 1. Aşamasında partiküller birbirleriyle birleştiklerinden aglomerasyon meydana gelmektedir. Su kurutma aşamasından geçerken istenilen kuruluk düzeyine ulaşmaktadır.

¨Büyük boyutlu partiküller kurutucu yatagın çıkışında ayrılmakta ve giriş bölümüne geri gönderilmektedir. Yataktan çıkan instant partiküller soğutucu hava tarafından siklonlara taşınmakta burada havadan ayrılmakta ve paketlenmektedir. Yine akışkan yataktaki  hava sprey kuledeki  hava ile birlikte  süt partiküllerinin yeniden kazanılması için siklonlara göndermektedir.

¨Akışkan yataklı kurutucudan elde edilen son ürün %4 den daha az su içeriğine sahiptir. Sıcak hava akışkan yataklı kurutucunun delikli konveyörü boyunca üflenmekte ve küçük toz partiküllerini veya zerrelerini seperasyon işleminin gerçekleştiği siklona taşımaktadır. Sıcak hava ve katı maddeler birbirinden ayrıldıktan ve toz zerreleri proses başlangıcına geri döndükten sonra hava atmosfere tahliye edilmektedir.

¨Direkt instantizasyon sırasında aglomerasyon prosesi toz partikülleri oluşumundan hemen sonra nemli tozlarda gerçekleştirilmektedir. Bu kuru tozun prosese girdiği iki aşamalı prosesten farklılık göstermektedir

…

Süttozu ve Koyulaştırılmış Süt Ürünleri

SÜTÜ KORUMA YÖNTEMLERİ

Sütü uzunca bir süre dayanıklı hale getirmede uygulanan yöntemler;

Sterilizasyon,

Koyulaştırma

Kurutma

Bunun dışında tuz, şeker vb. katkı maddeleri ile belli bir süre muhafaza edilebilir.

Üretilme nedeni

Depolama: küçük hacimler gerektirmekte ve maliyet azalmakta

Ekonomi: Ağırlık ve hacim azalmasından dolayı taşıma maliyetinde azalma

Denge: Taze sütün yetersizliği durumunda süttozunun rekonstitüsyonu ile denge sağlanır. Bölgesel mevsimsel üretim fazlalığı ve azlığı.

Stratejik kullanımı: Savaş, salgınlar, depremler gibi dönemlerde taze sütün yerine tozdan yararlanılabilmektedir.

Formülasyonlar: Yeni geliştirilen gıda ürünlerinde kullanılmaktadır. Bu formülasyonlar sporcular, nekahat halindeki hastalar, yaşlı kişiler için hazırlanmaktadır.

Kondens süt

Yağlı veya yağsız sütün suyun % 30-50 buharlaştırılmasıyla üretilen şekerli veya şekersiz süt ürünü «kondens süt // evapore süt» olarak isimlendirilir peyniraltı suyu, yayıkaltı, permeat gibi yan ürünlerde konsantre edilebilir.

AMAÇ-şekerli kondens süt

Şeker kullanılmasındaki amaç hem tat açısından ürüne bir değer kazandırmak, hem de sterilizasyon yerine geçebilecek koruma sağlamak % 8 yağlı kondens şekerli sütteki sakaroz oranı yaklaşık % 44’dür. Kondens sütlerin yağ oranı % 7,5 – 10,5 arasında değişir. Ancak % 4 yağlı düşük yağ içeriğine sahip kondens süt de üretilmektedir.

…

Kaynak: https://acikders.ankara.edu.tr/mod/resource/view.php?id=87279

SÜT TOZU ÜRETİMİ

İÇERİK

SÜT TOZU NEDİR ?

SÜT TOZU ÇEŞİTLERİ NELERDİR ?

ENDÜSTRİYEL AÇIDAN AVANTAJLARI NELERDİR ?

KULLANIM ALANLARI NELERDİR ?

SÜT TOZU YAPIMININ AKIŞ DİYAGRAMI

SÜT TOZU YAPIMININ ŞEMATİK DİYAGRAMI

SÜT TOZU ÜRETİMİNDEKİ PASTÖRİZASYON ÜNİTESİ

SÜT TOZU ÜRETİMİNDEKİ EVAPORASYON ÜNİTESİ

SÜT TOZU NEDİR?

Süt tozu, süt suyunun buharlaştırılıp yoğunlaştırılmasıyla oluşan kurumaddenin toz hâline getirilmesiyle elde edilen dayanıklı ve besin değeri yüksek bir süt ürünüdür. Su oranı % 1,5-4 arasında değişmektedir.

Süt tozunun süte göre en büyük avantajı tonlarca sütün suyunun buharlaştırılarak daha az yer kaplayan süt tozu üretilmesi sonucu taşıma kolaylığı sağlanmasıdır. Bunun yanı sıra süte nazaran raf ömrü uzun ve mikrobiyolojik bozulma riski daha azdır. Bunun nedeni yaklaşık %88 su oranına sahip sütün suyunun buharlaştırılması ile % 5 ve daha az su oranına sahip süt tozu elde edilmesidir. Bu da ortamın su aktivitesinin (aw) düşürülerek mikroorganizma gelişiminin önlenmesini sağlar.

SÜT TOZU ÇESİTLERİ NELERDİR ?

 FAO ve WHO standartlarına göre süt tozları 3 sınıfa ayrılmıştır.

Tam yağlı süt tozu : Yağ : en az % 26

                                        Su : en çok % 5

Az yağlı süt tozu : Yağ : % 1.5-26

                                       Su : en çok % 5

Yağsız süt tozu : Yağ : en çok % 1.5

                                  Su : en çok % 5

ENDÜSTRİYEL AÇIDAN AVANTAJLARI

• Aynı miktardaki sütten daha hafiftir.

• Saklama açısından süte göre daha elverişlidir.

• Daha rahat muhafaza edilir.

• Süte göre daha ucuzdur.

• Susuz olduğundan, mikroorganizmalar gelişemiyor ve soğutmalı kamyonla taşıma gereksinimi olmadığı için nakliyede tasarruf sağlar.

KULLANIM ALANLARI

SÜT TOZU AKIŞ DİYAGRAMI

…

Konu Aaleynaa tarafından paylaşılmıştır. Kendisine ve takım arkadaşlarına bu güzel sunumları için teşekkür ederiz.

Özet:
Gıdaların kurutulması, gıda maddesinin içerdiği suyun bir kısmının uzaklaştırılması işlemidir. Gıda proseslerinde farklı tip gıdalar için çeşitli kurutma sistemleri kullanılmaktadır. Sıvı gıdalara uygulanan yöntem püskürterek kurutmadır.
Yapılan deney sonucunda işlem tüm veriminin %41.02, buharlaştırma veriminin %47,76 ve operasyon veriminin % 26,26 olduğu belirlenmiştir. Ayrıca sistemden kayıp olan enerjinin 74,89kj ve bu oranın tüm enerjinin %5,13 olduğu hesaplanmıştır.

Giriş ve literatür:
Laboratuar ortamında gerçekleştirilen bu deneyin amacı viskozitesi ve su oranları yüksek sıvı gıdaların kurutulmasıdır. Deneyde Lab-Plant SD-40 laboratuvar tipi püskürtmeli kurutucu kullanılarak %3 nem içerikli süttozu elde edilmeye çalışılmıştır.
Püskürterek kurutmada ilke, kurutulacak ürünün atomize edilmesiyle son derece geniş bir yüzey kazandırılması ve böylece sıcak hava içinde hızlı bir kuruma sağlanmasıdır. Damlacıklardan suyun buharlaşması o kadar hızlıdır ki, hem kuruyan ürünün sıcaklığı ıslak termometre derecesinin oldukça altında kalır, hem de kuruma çoğunlukla 1-20 saniye gibi kısa bir sürede gerçekleşir.(1)
Bir püskürtmeli kurutma cihazının en önemli kısmı atomizerdir. Atomizer, kurutulacak sıvıyı, çeşitli faktörlere bağlı olarak 50-500 mikrometre çapında küçük zerreciklere parçalayan cihazdır. Atomizerde ne kadar küçük damla elde edilebilirse, belli ağırlıktaki ürünün yüzey alanı o kadar artacağından kurumada o kadar hızlı gerçekleşir. En yaygın olarak püskürtme memeli ve döner diskli atomizerler kullanılmaktadır. Atomizerlerde damlacıkların tek düze ve küçük olarak sağlanması kadar bu damlacıkların henüz kurumadan sıcak hücre duvarına değmeyecek şekilde dağıtılması da önemlidir.
Damlacıkla sıcak havanın kurutma hücresine giriş şekline ve bunların hareket yönünün birbirlerine göre durumlarına bağlı olarak çeşitli tipte püskürtmeli kurutma cihazları vardır. Bunlar ters akımlı, karışık akımlı ve paralel akımlı püskürtmeli kurutuculardır.
Ters akımlı püskürtmeli kurutucuda, oldukça yüksek sıcaklıklarda olan giriş havası, kurutulmuş veya oldukça kuru ürünle temas eder. Bu durumda, kuru ürüne etki eden ısı nedeniyle ürün kalitesi azalabilir. Eş yönlü akım kullanılan püskürtmeli kurutucular, ısıya duyarlı gıda maddeleri için en iyi düzenlemedir. Çünkü sıvı ürün, yüksek sıcaklıktaki giriş havasıyla temas ederken kurutulmuş ürün, sıcaklığı oldukça azalmış havayla temas etmektedir. Karışık hava düzenlemesinde ise birim hacim için buharlaştırma kapasitesi çok yüksektir.(2)
Gıda sanayiinde, farklı tipte püskürtmeli kurutucular ile çok çeşitli ürünler elde edilmektedir. Püskürtmeli kurutucuyla kurutulan ürünlere örnek olarak süt, kaymağı alınmış aromalı süt, peynir altı suyu, yumurta, yumurtanın beyazı ve sarısı, çözünebilir (instant) kahve ve çay, meyveler ve meyve suları, sebzeler ve sebze suları, et ve sebze püre ve ekstraktı, hayvansal ve bitkisel protein, renk ve aroma maddeleri verilebilir.
Süttozu üretim akış şeması ise aşağıda gösterilmiştir(3)
• Süt standardizasyonu
• Önısıtma (93 C / 3dk)
• Buharlaştırma (%42-48)
• Isıtma (63-74 C)
• Homojenizasyon (20Mpa)
• Isıtma (72 C)
• Püskürtmeli Kurutucu (180 – 200 C)
• Akışkan yataklı kurutucu (100 C)
• Lesitinasyon (50 C)
• Depolama
• Paketleme
Materyal:
Bu deneyde;
• Lab-Plant SD-40 laboratuvar tipi püskürtmeli kurutucu
• Süt tozu
• Beher
• Termometre
• Hassas terazi
kullanılmıştır.

Metot:
• Püskürtme hattı kurulmuştur.
• Püskürtme hattı ana bölmenin üst kısmına yerleştirilmiştir.
• Ana hat açılmıştır.
• On/Off düğmesi On pozisyonuna getirilmiştir.
• Giriş ve çıkış kontrolör/indikatörünün yaklaşık ortam sıcaklığına ayarlanması sağlanmıştır.
• Giriş sıcaklığı ayarlanmıştır.
• Üfleyici açılmış, hava akış kontrolü maksimuma getirilmiştir.
• Kompresör açılmıştır.
• Besleme tüpü saf suyun içine daldırılmış, pompa çalıştırılmıştır.
• Örnek madde püskürtme hattına ulaştığı zaman kurutma işlemi başlamıştır.
• Kuru tozun toplama kabına siklondan spiral hareketlerle toplandığı görülmüştür.
• Sıvı örnek içinde katı süspansiyonu olmaması için manyetik karıştırıcı ile sürekli karıştırılmıştır.

Sonuçlar:
Tgiren: Tkuru=100 0C; Tyaş=33 0C H=0.0045kgsu/kgkh
Tçıkan: Tkuru=68 0C; Tyaş=34 0C H=0.02kgsu/kgkh
Süt giriş sıcaklığı: 18 0C
18 derecedeki su yoğunluğu:998,54kg/m3
Proses sonunda elde edilen süt tozu miktarı: 7,79gr (%3 nem içeriğinde)
Sütün kuru madde miktarı: 11.51gr/100mlè28.775grkm/250mlsüt
Süt tozu yoğunluğu: 550kg/m3
Tüm verim: (100-68)/(100-22)*100=%41.02
Buharlaştırma verimi: (100 – 68)/(100-33)*100= %47,76
Operasyon verimi: (7,79*0,97)/28,775*100=% 26,26
Vsüt=Vsüt tozu+Vsu
0,000250=(0,028775/550)+Vsu è Vsu=0,00019768m3
msu=(0,00019768)*(998,54)=0,1974kg
msüt=msüt tozu+msu
msüt=(0,028775)+(0,1974)=0,2262kg
Su dengesi :
msu=Wbuharlaşan+(msüttozu*0,03)
Wbuharlaşan=0,1974-(0,028775*0,03)=0,1965kgsu

Enerji dengesi :
A*h1+(msüt*hsüt)=A*h2+(msüttozu*hsüttozu)+q
1kg kuru hava, (0,02 – 0,0045 )=0,0155 kgsu buharlaştırırsa, 0,1965kg suyu;
A=0,1965*1/0,0155=12,68kg kuru hava buharlaştırır.
h=(1,005+1,88H)*(Tk–To)+2501,4H
h1=(1,005+1,88H1)*(Tkuru-giriş–To)+2501,4H1
h1=(1,005+1,88*0,0045)*(100-0)+2501,4*0,0045
h1=112,60kj/kgkh
h2=(1,005+1,88H2)*(Tkuru-çıkış–To)+2501,4H2
h2=(1,005+1,88*0,02)*(68-0)+2501,4*0,02
h2=120,92kj/kgkh
hsüt=Cpsüt*(Tsüt–To)+W *Cpsu*(Tsüt-To)
Cpsüt=3,831kj/kgC
Cpsu=4,187kj/kgC
hsüt=3,381*(18-0)+W *4,187*(18-0)
hsüt=136,79kj/kg
hsüttozu=Cpsüt tozu*(Tsüt-To)*0,97+Cpsu*(Tsüt-To)*0,03
hsüttozu=3.381*(34-0)*0,97+4.187*(34-0)*0,03
hsüttozu=115,78kj/kg
q=A*h1+(msüt*hsüt)-A*h2-(msüttozu*hsüttozu)
q=12,68*112,60+0,2262*136,78-12,68*120,92-0,0028775*115.78
q= -74,89kj(enerji kaybı)
qgiren=12,68*112,60+0,2262*136,78=1458,71kj
Kayıp enerjiè%qkayıp=(74,89/1458,7)*100= %5,13

Tartışma:
Laboratuvar ortamında gerçekleştirilen kurutma işlemi sırasında kayıp olduğu hesaplanan 74,89kj’luk enerjinin endüstri uygulamalarında kaybolan enerjiye indirgendiği düşünüldüğünde, belli bir oranda maliyetin arttığı düşünülmektedir. Hiçbir makine veya işle yüzde yüz verimle çalışamayacağına göre mühim olan bu kayıpları mühendislik tasarımlarıyla minimuma indirmektir. Ayrıca işlem verimlerinin de arttırılmasına çalışılmalıdır.

Süt Tozu Teknolojisi

Süt tozunun yasal kimyasal standartları:

KM Yağ  Rutubet

Tam Yağlı      ³ 26       4£

Yağlı      1.5-26       4£

Yağsız      1.5£       4£

Silindir metod Üretimi:

* Bakteriyolojik yönden kaliteli çiğ süt temin edilir.

* Kirleri temizlenir, yağ standardize edilir.

* 143-149OC ısıda buharla ısıtılmış metal yüzeylerde atm basınç altında (4.2-4.9 kgf/cm2) 2-3 sn ısıtılarak ince tabaka halinde kurutulur.

Cihazın özellikleri:

1. Yatay ve paralel silindirler bulunur.

2. Silindir alt kısmınında kurutulmuş sütlerin toplandığı kap bulunur.

3. Silindirler dakikada 14-19 devir yapacak şekilde dönerler.

*****  Ön ısıtma yapılmaz.

Patojen m.o’lar güvenilir şekilde tahrip olur

-Silindirler arasına süt akıtılır.

-Süt ince tabaka şeklinde silindirlerin sıcak yüzeyine yayılır.

-Yarım devirden sonra suyu tamamen buharlaşarak kurutulur.

-Silindirin üst kısımında bulunan kazıyıcı bıçaklar kuru ince süt tabakasını kazır.

-Kurutulmuş süt alt kısımda bulunan taşıyıcıda ince tabakalar halinde toplanır.

-Öğütülür, elekten geçirilerek sert ve yanmış partiküller ayrılır.

Püskürtme metod üretimi:

Geniş bir kazana çok ufak damlacıklar halinde püskürtülen sütün sıcak hava ile karıştırılarak çok kısa sürede toz şeklinde kurutulması ilkesine dayanır.

1. Ön Isıtma: 73-74OC 1-3 dakika uygulanır. Bakterileri tahrip etmek ve enzimleri inaktive etmek.

Ürünün bakteriyolojik kalitesini yüksek tutmak için.

Tam Yağlı süt:   88OC

Yağsız süt:  80-82OC kadar ısıtılır.

Süte uygulanan ısı işleminin etkinliğine bağlı olarak:

Düşük- ısı uygulananlar:  rekombine yoğunlaştırılmış süt ürünleri

Orta

Yüksek- ısı uygulananlar: ekmek, çikolata, yarı işlenmiş bazı besinlerde kullanılır.

*** Direk veya indirekt ısıtma sistemi kullanılır. Sütteki serum proteinlerinin denatürasyonunu daha az etkilediğinden kalite süt tozu üretiminde direkt ısıtma yöntemi tercih edilir.

Püskürtme metod üretimi:

2. Yoğunlaştırma: Ürünün uzun süre dayanmasını sağlamaktadır.

Sütün atm basıncında kaynatılarak yoğunlaştırılması süt proteinlerinin denatürasyonuna yol açacağından süt vakumda düşük basınçta kaynatılarak yoğunlaştırılır.

1. Dolaşımlı evaporatörler

2. İnen film tabakası evaporatörleri kullanılarak yapılmaktadır.

Dolaşımlı evaporatörler

Süt sürekli vakum altında kaynatılarak kısmen suyundan arındırılır.

Kuru madde süzeyi % 30-50 olacak şekilde yoğunlaştırılır.

Uygulanışı:

1.Süt alttan pompa ile sevk edilir.

2.Süt tüplerden geçerken buharla ısınır.

3.Uygulanan vakuma bağlı olarak düşük ısıda kaynamaya başlar.

4.Kaynayan süt sıvı-buhar separatörüne geçer

5.Buharlaşan kısmı dışarı alınır.

6.Geri kalan kısmen yoğunlaşmış kısım ise aletin alt kısımından tekrar sisteme girer.

7.Yoğunlaşan süt istenilen yoğunluğa ulaştığında dışarı alınır.

8.Dışarı alınan miktar kadar da taze süt alete sevk edilir.

İşlemden daha etkin bir şekilde yararlanmak için birkaç evaporatör seri şekilde bağlanır.

İlk evaporatörden çıkan sütün buharı ikincisinde ısıtma ortamı olarak kullanılır.

İlk kısımda yoğunlaşan sür ikinci kısımda arzulana yoğunluğa ulaşması sağlanır.

İnen Film Tabakası evaporatörler

En sık kullanılanıdır. Isıya duyarlı besin unsurlarında kaybın en az düzeyde olması gerektiği durumlarda sütün yoğunlaştırılması için elverişlidir.

Uygulanışı:

1.Ön ısıtmaya tabii tutulmuş süt başlıkla belirli seviyede sütün bulunduğu dağıtım plakasından evaporatörde bulunan tüplerin içi yüzeyine dağıtılır.

2.Başlıkta bulunan süt evaporatörü terk etmez, vakumun etkisiyle genişler.

3.Sütteki suyun bir kısmı buharlaşır.

4.Kısmen yoğunlaşan süt dağıtım plakası deliklerinden tüp plakasına oradanda her tüpün iç yüzeyine aşağıya doğru akar.

5.Tüpün etrafındaki ısıtma tüplerinin etkisiyle sütün su içeriği aniden buharlaşır.

6.Aşağıya doğru buharlaşan süt akmaya devam eder.

7.Buharla birlikte alt kısımdan aleti terk eder.

8.Süt-Buhar ayırıcısına gelir.

9.Sütün yoğunlaşmış kısmı buharından ayrılarak pompa ile dışarı alınır.

10.Buharda üst kısımdan terk eder.

Püskürtme metod üretimi:

2. Püskürterek Kurutma: Yoğunlaştırılmış süt kurutma odasına püskürtülerek kurutulur. 3 aşamada meydana gelir.

a)Yoğun sütün çok ufak parçacıklar halinde püskürtülmesi

b)Püskürtülen sütün sıcak havayla kurutulması

c)Süt tozu partiküllerinin kurutma havasından ayrılması

Püskürtme metod üretimi:

a)Yoğun sütün çok ufak parçacıklar halinde püskürtülmesi: Atomizerle sıcak havay püskürtülür.

-Basınçlı durağan atomizerlerde:

Düşük:   100-150 kgf/cm2

Yüksek:  300-400 kgf/cm2 basınç altında sert çelikten yapılmış sabit dikste bulunan ufak deliklerden püskürtülür.

-Döner atomizerler: Süte basınç uygulanmaz. Daha çok tercih edilir.

Süt yüksek hızda (5000-2500 devir/dak) dönmekte olan bir diskin merkezkaç kuvvetiyle püskürtülür.

Süt zerreciklerinin büyüklüğü diskin çapı ve dönem hızına bağlıdır.

Püskürtme metod üretimi:

b)Püskürtülen sütün sıcak havayla kurutulması: Kurutma odasına 60-70OC’lerde püskürtülen süt sıcak havayla kurur.

Kurutma odasına yoğun süt üstten verilir. Filtre edilmiş eş yünlü sıcak havayla karışarak kurur.

Son rutubet içeriği elde edilene kadar kurutulur.

Nemli sıcak hava üst taraftan kurutulmuş süt alt taraftan soğutuculu sistemlerle dışarı alınır.

Süt tozu kısa sürede soğutulduğundan yağın katılaşması ve kimyasal değişimlerin kontrol altına alınması sağlanır.

Püskürtme metod üretimi:

c)Süt tozu partiküllerinin kurutma havasından ayrılması:  Havayla birlikte emilen süt tozu siklon separatörlerle etkin bir şekilde dışarı alınarak ayırt edilir.

Partikülller siklonun altından alınarak havalı taşıma sistemine geçer.

Havada boşalma fanı ile dışarı atılır.

Siklondan çıkan hava az da olsa partikül içerdiğinden torba süzgeçten geçirilerek temizlenir.

Ambalajlama ve Depolama

-Oksijen ve rutubeti geçirmeyen ambalaj malzemesi kullanılır.

-En iyi paketleme teneke ve mukavva kutulardır.

-Paketlemede vakumla çalışan doldurma makineleri kullanılır.

-Paketteki hava vakum pompası ile dışarı alınır.

-Isı, ışık ve rutubet olmayan ortamlarda depolanır.

…

Özet:

Gıdaların kurutulması, gıda maddesinin içerdiği suyun bir kısmının uzaklaştırılması işlemidir. Gıda proseslerinde farklı tip gıdalar için çeşitli kurutma sistemleri kullanılmaktadır. Sıvı gıdalara uygulanan yöntem püskürterek kurutmadır. Yapılan deney sonucunda işlem tüm veriminin %41.02, buharlaştırma veriminin %47,76 ve operasyon veriminin % 26,26 olduğu belirlenmiştir. Ayrıca sistemden kayıp olan enerjinin 74,89kj ve bu oranın tüm enerjinin %5,13 olduğu hesaplanmıştır.

Giriş ve literatür:

Laboratuar ortamında gerçekleştirilen bu deneyin amacı viskozitesi ve su oranları yüksek sıvı gıdaların kurutulmasıdır. Deneyde Lab-Plant SD-40 laboratuvar tipi püskürtmeli kurutucu kullanılarak %3 nem içerikli süttozu elde edilmeye çalışılmıştır. Püskürterek kurutmada ilke, kurutulacak ürünün atomize edilmesiyle son derece geniş bir yüzey kazandırılması ve böylece sıcak hava içinde hızlı bir kuruma sağlanmasıdır. Damlacıklardan suyun buharlaşması o kadar hızlıdır ki, hem kuruyan ürünün sıcaklığı ıslak termometre derecesinin oldukça altında kalır, hem de kuruma çoğunlukla 1-20 saniye gibi kısa bir sürede gerçekleşir.(1)

Bir püskürtmeli kurutma cihazının en önemli kısmı atomizerdir. Atomizer, kurutulacak sıvıyı, çeşitli faktörlere bağlı olarak 50-500 mikrometre çapında küçük zerreciklere parçalayan cihazdır. Atomizerde ne kadar küçük damla elde edilebilirse, belli ağırlıktaki ürünün yüzey alanı o kadar artacağından kurumada o kadar hızlı gerçekleşir. En yaygın olarak püskürtme memeli ve döner diskli atomizerler kullanılmaktadır. Atomizerlerde damlacıkların tek düze ve küçük olarak sağlanması kadar bu damlacıkların henüz kurumadan sıcak hücre duvarına değmeyecek şekilde dağıtılması da önemlidir.

Damlacıkla sıcak havanın kurutma hücresine giriş şekline ve bunların hareket yönünün birbirlerine göre durumlarına bağlı olarak çeşitli tipte püskürtmeli kurutma cihazları vardır. Bunlar ters akımlı, karışık akımlı ve paralel akımlı püskürtmeli kurutuculardır. Ters akımlı püskürtmeli kurutucuda, oldukça yüksek sıcaklıklarda olan giriş havası, kurutulmuş veya oldukça kuru ürünle temas eder. Bu durumda, kuru ürüne etki eden ısı nedeniyle ürün kalitesi azalabilir. Eş yönlü akım kullanılan püskürtmeli kurutucular, ısıya duyarlı gıda maddeleri için en iyi düzenlemedir. Çünkü sıvı ürün, yüksek sıcaklıktaki giriş havasıyla temas ederken kurutulmuş ürün, sıcaklığı oldukça azalmış havayla temas etmektedir. Karışık hava düzenlemesinde ise birim hacim için buharlaştırma kapasitesi çok yüksektir.(2)

Gıda sanayiinde, farklı tipte püskürtmeli kurutucular ile çok çeşitli ürünler elde edilmektedir. Püskürtmeli kurutucuyla kurutulan ürünlere örnek olarak süt, kaymağı alınmış aromalı süt, peynir altı suyu, yumurta, yumurtanın beyazı ve sarısı, çözünebilir (instant) kahve ve çay, meyveler ve meyve suları, sebzeler ve sebze suları, et ve sebze püre ve ekstraktı, hayvansal ve bitkisel protein, renk ve aroma maddeleri verilebilir.

Süttozu üretim akış şeması ise aşağıda gösterilmiştir:(3)

 Süt standardizasyonu

 Önısıtma (93 C / 3dk)

 Buharlaştırma (%42-48)

 Isıtma (63-74 C)

 Homojenizasyon (20Mpa)

 Isıtma (72 C)

 Püskürtmeli Kurutucu (180 – 200 C)

 Akışkan yataklı kurutucu (100 C)

 Lesitinasyon (50 C)

 Depolama

 Paketleme

…

• 1. SÜTÜN KOYULAŞTIRILMASI

• 1.1. Süt tozunun Tanımı ve Özellikleri

• 1.2. Süt tozuna İşlenecek Süte Uygulanacak Ön İşlemler

• 1.2.1. Sütün Temizlenmesi

• 1.2.2. Yağ Standardizasyonu

• 1.2.3. Homojenizasyon

• 1.3. Isıl İşlem

• 1.4. Sütün Koyulaştırılması (Evaporasyon)

• 2. KURUTMA

• 2.1. Sütü Kurutmanın Önemi

• 2.2. Prensibi

• 2.3. Yöntemleri

• 2.3.1. Silindir (Vals) Yöntemiyle Kurutma

• 2.3.2. Sprey (Püskürtme) Yöntemiyle Kurutma

• 3. SÜT TOZUNU AMBALAJLAMA VE DEPOLAMA

• 3.1. Ambalajlama

• 3.1.1. Laklı Tenekeler

• 3.1.2. Karton Ambalajlar

• 3.1.3. Selofan ve Alüminyum Folyo Kaplı Kraft Torbalar, Poşetler

• 3.2. Depolama

• 3.3. Süt tozundaki Kusurlar

• 3.3.1. Tat Kusurları

• 3.3.2. Görünüş Kusurları

• 3.3.3. Paketleme Kusurları

• 3.3.4. Diğer Kusurlar

• 3.4. Süttozlarının Kalite Özellikleri

…

Kaynak: http://www.megep.meb.gov.tr/?page=moduller

Süttozlarının Bileşimi: Süt kuru maddesi ve yağsız süt kuru maddesi, laktozun kristalizasyon suyunu da içermektedir

….