El Hijyeni ve Önemi

Dr. Dilara İnan
Akdeniz ÜTF
İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik
Mikrobiyoloji AD, Antalya

Amaç ve içerik

 El hijyeni nedir?
 El hijyeni endikasyonları nelerdir?
 Uygun el yıkama tekniği
 El hijyenine uyum nasıl?
 El hijyenine uyum nasıl arttırılır?

Hastane İnfeksiyonları Önlenebilir mi?

 Hastane infeksiyonlarını önlemeye yönelik çeşitli girişimlerin tanımlandığı 30 makalenin sistematik değerlendirmesi:
 Hastane infeksiyonlarının en az %20’si önlenebilir
 En belirgin azalma katetere bağlı bakteremi için bildirilmiş

J Hosp Infect 2003;54;258-66

 Gelişmekte olan ülkelerde hastane infeksiyonlarının >%40’ı önlenebilir

WHO Guidelines on Hand Hygiene in Healthcare, 2005

…

Kaynak: http://www.hastaneenfeksiyonlari.saglik.gov.tr/dosya/elhijyeni.pdf

HİJYEN NEDİR?

Hijyen, sağlık için gerekli koşulların sağlanması ve sürdürülmesi için öngörülen uygulamalardır.

—Hijyen Neden Önemlidir? 

Başta kendi sağlığımız olmak üzere, başkalarının da sağlığını korumanın en önemli aracı temizliktir.

—Personel Hijyeni

—Cildiniz ve özellikle ellerinizde mikroplu yara varken kesinlikle gıda ile çalışmayınız. Mikrop olmayan kesik, yanık gibi yaralarınızı bandajla kapatınız.

—Diyare (ishal) veya karın ağrısı gibi rahatsızlıklarınız varsa derhal bir doktora görününüz.

—Şiddetli solunum yolu rahatsızlıklarını (nezle, grip gibi) varsa gıda ile çalışmayınız.

—Yemeklerin üzerine öksürmek ve aksırmaktan kaçınınız.

—Daima uygun koruyucu elbise ve kep kullanınız.

—Tırnaklar daima kısa ve temiz olmalıdır. Tırnak cilası (oje) kullanılmamalıdır.

—Kol saati, yüzük, künye ve bilezik kullanmayınız.

—Çalışırken kötü el alışkanlıklarınızı kontrol ediniz. Burun ve kulakları karıştırmaktan, parmak yalamaktan, kafanızı ve vücudunuzun diğer kısımlarını kaşımaktan kaçınınız. Eğer kazara bunlardan birini yaparsanız derhal ellerinizi yıkayınız.

—Gıda üretim alanı içinde yemek    yemek, içmek, sakız çiğnemek, tükürmek ve sigara içmekten kesinlikle kaçınınız.

—Çalışmaya başlama öncesinde, ellerinizin kirlendiği her durum sonrasında, çiğ gıda ile temas sonrasında, tuvaleti kullandıktan sonra ellerinizi mutlaka yıkayınız.

—Soyunma dolaplarınızı temiz ve düzenli tutunuz.

—Düzenli olarak duş alarak ve elbise değiştirerek vücudunuzun kokmasına fırsat vermeyiniz.

—TUVALET ve LAVABOLARIN TEMİZLİĞİ

—Önce görünür kirler ıslatılarak temizlik fırçalarının kazıyıcı kenarları ile temizlenir.

—Toz ya da sıvı, ovucu bir deterjanla önce fırçalanarak temizlenir ve su ile durulanır.

—Tuvalet ve lavabo temizliğinde kullanılan fırça, paspas, bez vb. malzemeler  YALNIZCA bu alanlarda kullanılmalıdır.

—Tuvalette kullanılan fırçalar ayda bir değiştirmelidir.

—Sıvı sabunlar bittiğinde sabunluklar fırçalanarak temizlenip, kurulanmalı ve bu işlemlerden sonra yeniden doldurulmalıdr.

—UNUTMAYIN!!!!

—Bulaşabilme ihtimali olan tüm hastalıklardan (Hepatit A, tifo, difteri, kolera, mantar) korunmak için öncelikle tuvalet ve lavaboların temizliğine dikkat edilmelidir…

—Tuvalet ve Lavabo Kullanımı

—Tuvalet ve lavaboya girerken üretim alanında kullanılan ayakkabı ve terlik mutlaka değiştirilmelidir.

—Tuvalet ve lavabo kullanırken elbiselere dikkat edilmeli ve herhangi bir yüzeye temas etmesini engellenmelidir.

—Tuvalet ihtiyacı giderildikten sonra lavabolarda öncelikli olarak eller bol su ile ıslatılmalı ardından bol köpükle en az 2 dakika yıkanmalıdır.

—Normal tuvalet yerine klozet (oturaklı) tuvalet kullanılıyorsa, oturulan yer tuvalet kağıdı ile iyice temizlenmeli, kurulanmalı, kullanımdan sonra tekrar aynı şekilde oturulan alan tuvalet kağıdı ile temizlenmeli ve kapağı kapatılmalıdır.

—Tuvalet kullanımından sonra mutlaka sifon çekilerek, etrafı da dahil olmak üzere temizliğinden emin olunana dek yıkanmalıdır.

—Lavabolarda yapılan kişisel temizlikte herkes kendi eşyasını kullanılmalı, başkalarının temizlik eşyası kesinlikle kullanılmamalıdır.

Nasıl bırakırsanız öyle bulursunuz…

—Şaşırtıcı Gerçekler

—Gıda servisi yapan personelin % 60’ı tuvaleti kullandıktan sonra ellerini yıkamamaktadır.

—5 kat tuvalet kağıdı bile , parmak ucundaki birkaç hastalık yapıcı mikroorganizmanın  sızmasını ve bulaşmasını engelleyemez.

—%40’dan fazla yetişkin ağız ve burunlarında staphylococcus mikrobu  taşımaktadır.

—Salgınların %40’ı yetersiz el yıkamadan ve çapraz bulaşma sonucu olmaktadır.

—MUTFAK (ALET-EKİPMAN) HİJYENİ

—Daima temiz ve dezenfekte edilmiş mutfak alet ve makineleri kullanınız.

—Tabak ve bardak gibi malzemelerin iç kısımlarına temas etmeyiniz.

—Ellerinizi ve mutfak aletlerini önlüğünüzle silmeyiniz.

—Temizlik için kirli bez kullanmayınız.

—Bulaşık Makinesi İle Yıkama

—İşlem 1. Bulaşık makinesinin temizlik kontrolü yapılır.

—İşlem 2. Filtreler dahil olmak üzere yıkama parçaları temizlenir ve kontrol edilir.

—İşlem 3. Makinenin deterjan ve parlatıcı bölümlerine uygun temizlik ve dezenfeksiyon maddeleri konulur.

—İşlem 4. Makinenin istenilen sıcaklığa gelmesi için sıcaklık ayarı yapılır.

—İşlem 5. Makineye konulacak malzemelerdeki kaba kirler uzaklaştırılır.

—İşlem 6. Malzemeler cinslerine ve büyüklüklerine göre sınıflandırılarak, makinenin uygun yerlerine yerleştirilir.

—İşlem 7. Makine çalıştırılarak malzemelerin yıkanması sağlanır.

—İşlem 8. Temizlenen malzemelerin kuruyabilmesi için yeterince beklenir.

—İşlem 9. Temizlenmiş ve kurutulmuş malzemeler kontrol edilerek yerlerine kaldırılır.

  Her temizlikten sonra tüm temizlik araçlarının kendileri de temizlenmelidir.

—Bulaşık süngerindeki mikroorganizmalar

Mutfak tezgahındaki mikroorganizmalar

—Temizlik ve Dezenfeksiyon Planları

—GIDA HİJYENİ

     Gıdanın kullanım amacı dikkate alınarak tehlikenin kontrole alınması ve gıdanın insanlar tarafından tüketiminin uygunluğunun sağlanması için, gerekli her türlü önlem ve koşullar olarak tanımlanmaktadır. Herhangi bir gıdanın temizliği ve tümüyle hastalık yapan etmenlerden arındırılmış olması demektir. Bir başka ifade ile yenilen gıdalar tüketen kişileri hasta etmemelidir.

—Seri halde yapılan gıda işlemlerinde (porsiyonlama, dilimleme sandviç yapımı v.b.) eldiven kullanınız. Eldivenin kirlenmesi durumunda ve bir gıda işleminden diğerine geçince eldivenlerinizi değiştiriniz.

—Kullanılması mümkün olan durumlarda uygun aletler (maşa, kaşık v.b) kullanınız.

—Yemeklerin tadına bakmak için temiz kaşık ve tabak kullanınız.

—Gıdanın tadına baktıktan sonra aynı kaşık, çatal, vb. ile farklı bir gıdanın tadına bakmayınız.

—Gıda veya malzeme yıkamak için kullanılan lavabolarda ellerinizi, el yıkama lavabolarında da gıda veya malzemeleri yıkamayınız.

…