Gıda Katkı Maddeleri Kullanımının Etik Açıdan Değerlendirilmesi
Asuman ŞAHİN BÜYÜKTORTOP

Katkı maddesi nedir?

Tek başına gıda olarak tüketilmeyen,

Bir gıda ürününün ana bileşeni, hammaddesi veya yardımcı maddesi olarak kullanılmayan,

Ürünün tat- koku- görünüş- yapı ve diğer niteliklerini korumak,düzeltmek, veya istenmeyen değişikliklere engel olmak amaçlarıyla gıda ürünlerine katılımlarına izin verilen, kalıntı veya türevleri mamul maddede kalan kimyasal madde veya maddeler karışımılarıdır

Tarihsel bakış

M.Ö. 3000 yıllarında et ürünlerini kürlemede tuzdan yararlandğı M.Ö. 900 yıllarında ise tuz ve odun tütsüsünün gıda saklama yöntemleri olarak kullanıldıkları görülmektedir.

Ortaçağlarda etlere koruyucu amaçla tuz ve tütsünün yanısıra katılan nitratın etin rengini olumlu yönde değiştirmek ve botulizmi önlemek amacıyla kullanıldığı bilinmektedir. M.Ö.50 yıllarında baharatlardan lezzet verici olarak yararlanılmış gıda boyaları ise günümüzden yaklaşık 3500 yıl kadar önce Mısırlılar tarafından renklendirici amaçla kullanılmışlardır.

19yy. daki hızlı şehirleşmesinin paralelinde katkı maddelerinin kullanımları özellikle gıdaları bozulmalara karşı koruma amacıyla yaygınlaşmış olup günümüzde ise bu maddeler gelişen gıda teknolojisinin vazgeçilmez bir parçasını oluşturmuşlardır.

E numarası nedir?

Avrupa topluluğu Bilimsel Komitesi tarafından incelenmiş ve gıda katkı maddesi olarak kullanımında sakınca görülmeyen maddeler için verilmiş onayı belirleyen ve katkı maddesinin kimyasal adının yerine kullanılan tanıtıcı bir işarettir.

1962’de FAO(Food Agriculture Organization) ve WHO(World Health Organization) kuruluslarının bu konularda uzman olan eksperleri bir araya gelerek JECFA’yı(Joint Expert Committee on Food Additives) olusturdular.

JECFA, bugün de katkı maddesi olarak kullanılan her kimyasal madde için toksikolojik çalısmaların düzenlenmesini, yürütülmesini ve sonuçlarının degerlendirmelerini üstlenmis yegane uluslar arası kurumdur.

Sayıları artık 1500’ü asmıs bu maddeleri JECFA’nın alt uzman komisyonları periyodik toplantılar düzenleyerek degerlendirmeye devam etmektedir.

…

Gıda katkı maddeleri, renklendirmek, tatlandırmak ya da gıdaların muhafazasına yardımcı olmak gibi belirli teknolojik fonksiyonları yerine getirmek amacıyla yiyeceklere yoğun bir şekilde ilave edilen maddelerdir. Gıda katkı maddeleri antioksidan, koruyucu, renklendirici, aromalandırıcı, tatlandırıcı, emülsifye edici,stabilize edici ve asitliği düzenleyici vs. ajanları içerir. Çoğu gıda katkıları az ya da hiç bir besleyici değere sahip değildir. Gıda katkı maddeleri hayvansal ve bitkisel kaynaklardan elde edilebilir. Bunlar aynı zamanda sentetik ve mikrobiyal olarak ta üretilebilmektedir. Tüm gıda katkı maddeleri bir E numarası ile tanımlanır. Gıda katkı maddeleri daima kullanıldığı gıdaların içerik listesinde yer almaktadır. Bazı katkılar, antioksidan (oksidasyonun neden olduğu bozulmayı engellemek), renklendiriciler, emülsiyerler, stabilizerler, kıvam arttırıcı ajanlar, koruyucular ve tatlandırıcılar olarak gıda etiketlerinde belirtilmektedir. Gıda katkıları Avrupa’daki gıdalarda kullanıldığında, ürün etiketleri son üründe katkının fonksiyonu (örneğin, renklendirici, koruyucu vs.) ve kullanılan spesifik madde uygun E numaralı ismi (E300 gibi) ile tanımlanması gerekir.

….