MANTARLAR

Mikoloji?
Doğada kaç çeşit mantar bulunur?
50.000
Hepsi hastalık yapar mı?
300 kadarı
Hatta sadece bir düzine kadarı mantar hastalıklarının %90’nından sorumludur.
Nerelerde bulunurlar
Toprak
Su
Organik atıklar

Ne yaparlar?
Bakterilerle birlikte kompleks bileşikleri basit bileşiklere dönüştürürler
Yararları
Ekmek
Peynir
Steroit
Antibiyotik
Alkollü içecekler
Organik asitler
Zararları
Hastalık yaparlar
Elektronik aletleri bozar
Elektrik kablolarını bozar
Mobilyaları bozar
Tarihçe
1835 Bassi ve Balsami (ipek böceklerinde)
1839 Schoenlein kellik etkenini
Langenbeck pamukçuk etkeni
Saoraud mantar besiyerini yaptı ve mantarı üretti
1969’da canlı sınıflaması değişti
Hayvan-bitki-fungus-prokaryotlar-protistalar
Genel Özellikleri
Nonfotosentetik protistalardır
Ökaryot bakterilerden ayrılırlar

Klorofilleri yoktur
Fotosentez yapmazlar bitkilerden ayrılırlar

Emici tipte beslenirler
Hayvanlardan ayrılırlar

Zorunlu veya fakültatif aeroblardır
En az bir çekirdekleri bulunur
Nükleer membranları
Mitokondrileri
Endoplazmik retikulumları
Nükleolusları
Hücre duvarları vardır.

Mantarların bazı özellikleri

0-60ºC ısıda
2-11 pH’da
Nemli
Karanlık veya loş ortamlarda ürerler
Ultraviyole üremelerini inhibe eder.

Makroform mantarlar
Yenebilen çok hücreli mantarlar
Mikroform mantarlar (tek hücreli)
Maya
Küf
DİMORFİK ???

Mayalar
4-5µm boyutunda (en büyük 24 µm )
Sferik veya yuvarlak
Besiyerinde opak,yumuşak,beyaz renkli koloniler yapar
Tomurcuklanmayla ürer
Tomurcuk hücreden ayrılmaz ve zincirleme sürerse Psödohif oluşur
Germ tüp (ana hücreden apikal uzantıdır)

Küfler
Hif:
Küf mantarlarının en ilkel şeklidir çok hücrelidir
2-10µm çapında silindirik tüplerdir
Septalı ve septasız olmak üzere iki çeşittir
Vegetatif hifler
Aerial hifler
Çoğalma hifleri
Miçel:
hiflerin birleşmesi ile meydana gelen yapılardır
Bazı maya ve küfler hücre duvarlarında pigment taşıyabilirler (melanin vb.)

Dimorfik mantarlar
Farklı ortam koşullarında
Farklı üreme şekilleri gösteren mantar
Isıya bağlı 37ºC-25ºC (en sık)
Dokuya
Besiyerine
pH’ ya bağlı

Mantarların Hücre Yapıları
Hücre duvarı, sitoplazmik membran, mitokondri, vakuol, ER, nükleus, nükleolus ve bazen de kapsül bulunur.
Kapsül: Antijenik- Antifagositik
Polisakkarit yapıda
(Crytococcus neoformans (glukuranoksilo-mannan polimeri))
Mantarların Hücre Yapıları
Hücre Duvarı:
%10’u protein ve glikoproteinlerden mg
Güçlü antijenik yapıdadır
İnsan dokusunda mantar hücre duvarı polisakkaritlerini parçalayacak enzim yoktur
Grama olumlu boyanırlar

MANTAR SPORLARI
Mantarlar sporları aracılığıyla ürerler.
1. Eşeyli (seksüel) üreme –Eşeyli sporlar
2. Eşeysiz (aseksüel) üreme–Eşeysiz sporlar
3. Paraseksüel üreme–Genetik alışveriş
Mantarların Üreme Özellikleri
Seksüel üreme Mayoz bölünme ile olur(4-8)
Zygomycotina
Zigospor
Ascomycotina
Askospor
Basidiomycotina
Basidiospor
Deuteromycotina

zigospor
askospor

Basidiospor

Mantarların Üreme Özellikleri
Aseksüel üreme mitoz bölünme ile olur çok sayıda spor oluşur
Sporanjiosporlar
Konidyalar
Mikrokonidya
Makrokonidya
Artrokonidya
Klamidokonidya
Blastokonidya
ASEKSÜEL SPORLAR
1. Artrospor
2. Blastospor
3. Klamidospor
4. Makrokonidyum
5. Mikrokonidyum
6. Sporanjiyospor

konidium
blastospor
makrokonidium
Mantar Hastalıkları
Açık havada
105/m3
Kapalı ortamda
109/m3 fungal spor
Mantar Hastalıkları
Alerjik hastalıklar
Çiftçi akciğeri
Konağın immun yanıtı
Partikül büyüklüğü
Antijenitesi
İnokulum miktarı
En sık rastlanan allerjenler
Penicillium
Aspergillus
Alternaria
Micropolyspora
Mantar Hastalıkları
Metabolitleri ve Toksinleri ile
Miçetizm: Mantarların vücuda yerleşmeden oluşturdukları hastalık tablosudur.
Besin zehirlenmesi
Tahıl ürünlerini enfekte etmesi
Alfa adrenerjik blokaja bağlı semptomlar oluşur
Mikotoksikoz
Toksinli gıdanın yenmesiyle ortaya çıkar
Aflatoksin ve benzeri karsinojenler

Mantar Hastalıkları
Toksin oluşumunu etkileyen faktörler
Besin maddeleri
B Vit fazlalığı, protein azlığı
Nem
Isı (13-40ºC)
Işık
pH (3-4.5)
Depolama süresi (ilk 4 ayında mikotoksin yapımı artar)

Vücuda direkt yerleşerek(yerleştiği yere göre isimlendirilir)
Yüzeyel mikozlar
Subkütan mikozlar
Derin mikozlar
Sistemik mikozlar
Fırsatçı mikozlar

Tanı Yöntemleri
Doğrudan mikroskopi
KOH(potasyum hidroksit)%10-30
Dermatofitler
Gram boyama
Tüm mayalar
Çini mürekkebi
C.neoformans
PAS(periyodik asit-Schiff)
B.dermatidis
Wright
H.capsulatum
Tanı Yöntemleri
Kültür yöntemleri
SDA(3 haftaya kadar)
Sikloheksimitli
25ºC-37ºC
Kanlı
BOS kültürleri mutlaka anbiyotiksiz ve sikloheksimitsiz besiyerlerine ekilir
Otomatik cihazlarla tanı(4 günde)
Serolojik yöntemler
İmmun floresan antikor
Kompleman birleşme reaksiyonu
Aglütinasyon
Presipitasyon
Latex aglütinasyon
ELİSA
Polimeraz zincir reaksiyonu

Tanı Yöntemleri
Aşırı duyarlılık reaksiyonları
Trikofitin
Histoplazmin