Foodelphi.com Science of Food Engineering Asitler-Bazlar-Tuzlar
Prof Dr Arif ALTINTAŞ
Asitler
• Asitler kimyada önemli bir bileşik sınıfını oluşturur.
• Günlük gıda maddelerinin bir çoğunda asit vardır.
• Canlıların yaşamsal faaliyetlerinde asitlerin önemi büyüktür.
• Mide özsuyu besinlerin sindirimi için %0,4 oranında HCl içerir.
• Proteinler amino asitlerden oluşur.
• Asitler inorganik ve organik olabilir.
• Yapısında karbon bulunmayan asitlere inorganik asitler, karbon elementi kullanılarak oluşturulan asitlere de organik asitler denir.
• Çevremizdeki pek çok maddeyi ortak kimyasal özelliklerine göre gruplandırabiliriz.
– Asitler, bazlar ve tuzlar bu gruplardan üçünü oluşturur.
Asitler
• Asit kelimesi latince “ekşi” anlamına gelir.
– Ekşi tat veren maddeler asit özelliğine sahiptir.
limonda sitrik asit
elmada malik asit
• Sulu çözeltilerinde hidrojen (H+) iyonu bulunan maddelere asit denir.
– HCl H+ + Cl-
– HNO3 H+ + NO-3
– H2
SO4 2H+ + SO4 -2
• Asit çözeltilerini başka sıvılardan ayırt etmek için turnusol kâğıdı kullanılır.
– Asitler, mavi turnusol kâğıdını kırmızıya çevirir.
• Asitler suda çözünmelerinden dolayı iyonlarına ayrışır ve içinde iyon barındıran sıvı elektrik akımını iletir.
– Elektrik akımını ileten sıvılara elektrolit denir.
• Asitler metallerle tepkimeye girerek hidrojen gazı (H2 ) açığa çıkarırlar
• Asitler metallere aşındırıcı etki yaparlar.
– Bu özelliğinden dolayı asitler metal kaplar içerisinde değil, cam ya da plâstik kaplarda saklanır.
• Asitler bazlarla tepkimeye girerek tuz ve su oluşturur.
– Bu olaya nötrleşme tepkimesi denir, ekzotermik bir olaydır.
Asit + Baz Tuz + Su + Isı
• Sulu çözeltilerinde büyük oranda iyonlarına ayrışabilen asitlere kuvvetli asit denir.
• Zayıf asitlerin sadece bir kısmı suda iyonlarına ayrışır.
– Kuvvetli asitler çok tahriş edici ve yakıcıdır.
– Tahta, kağıt, kumaş, et gibi birçok maddeyi kısa sürede parçalayabilir.
Günlük Yaşamda Asitler
• Sirke, seyreltik bir asetik asit çözeltisidir.
• Araba akülerinde sülfürik asit kullanılır.
• Nitrik asit, boya ve gübre yapımında kullanılır.
• Temizlikte kullanılan tuz ruhu seyreltik hidroklorik asit çözeltisidir.
• Midemiz de seyreltik hidroklorik asit salgılayarak besinleri parçalar.
– Bu salgının fazlalaşması midede ülsere sebep olur.
• Bazı maddelerin yapısında hidrojen bulunmadığı hâlde, hidrojen iyonu (H+) oluşumuna sebep oldukları için sulu çözeltileri asit özelliği gösterir.
– CO2 ve SO2
suda asit özelliği gösteren maddelerdir.
– Havadaki karbon dioksit ve kükürt dioksit gazları da yağmur damlalarında çözündüklerinde asit olarak yere düşer. Asit yağmurları bu şekilde oluşur.
…