Foodelphi.com Science of Food Engineering 1. AMBALAJ TASARIMI
1. 1. Ambalaj Nedir?
Günümüz koşullarında her ürün kendi kendini satabilme özellikleriyle donatılmış olmalıdır. Ürünü koruyan ve tüketiciye sunan ambalaj bu nedenle günümüzde büyük önem kazanmıştır. Çağımızda reklam piyasasındaki rekabet ve hareketlilikte ambalaj tasarımı, ve ambalajın önemi tartışılmaz. Grafik tasarımın en üç boyutlusu olan ambalajın çeşitli işlevleri olmasıyla da çok çeşitli tanımlarını sıralamak mümkündür. Ambalajın fonksiyonları açısından birkaç tanımı şöyle yapılmıştır; Ambalaj; malların iyi şekilde muhafaza edilmeleri ve taşınabilmeleri için konuldukları kap ve zarflardır.1 Ambalajlama, bir malın son tüketiciye bozulmaksızın ve en az maliyetle ulaştırılmasını sağlayan bir araçtır. Başka bir tanıma göre ise; Ambalajlama malların korunabilmesi, tanınabilmesi, sürüklenebilmesi ve kullanımlarının kolaylaştırılabilmesi için kaplanan, eklentilerden, süsleme veya etiketlemeden yararlanılmasıdır. Ambalajın reklam ve tanıtım işlevi açısında yapılmış birkaç tanım ise şunlardır; Ambalaj, bir satış yerinde reklam aracıdır. Tüketicinin ilgisini çeker ve kapsadığı mala ilişkin nesnel ve duygusal bilgilenmeyi sağlar. Tüketicinin bir malı evinde her kullanışında, onunla ilgili İmaj ve tutumları güçlendirme işlevini yerine getirir. Ambalaj görsel yolla yapılan bir satış görüşmesidir. Ambalaj içine konan ürünün anlamını taşıyan bir araçtır.2 Kısacası ambalaj “sessiz bir iletişim aracı”dır.3 Kapsamlı olarak ise Ambalajlama, malların taşınmak ve satılmak üzere hazırlanması sanatı, bilimi ve teknolojisidir. Günümüzde ambalaj, artık güçlü ve gerekli bir iletişim aracı olarak görülüyor. Teorik olarak bir ürünün reklam veya promosyon kampanyasına ihtiyaç duymaktadır.; ancak ürünün tam kodlan bazında malzeme, şekil, grafik ve görsel unsurlar ambalajda somutlaşıyor. Kısaca ambalaj içine konan ürünün anlamını taşıyor. Bugün bir ürün yada marka ilk olarak ambalaj aracılığı ile gösteriliyor ve anlatılacak bilgi ambalajla beyan ediliyor. Ve ambalaj tarafından telkin edilen anlamlar, tüm pazarlamayı ilgilendiriyor. Ambalaj reklamda da rol oynayarak içindeki ürünün satışı için çalışıyor. Ürünün tanınma mücadelesi öncelikle ambalaja teslim edilmiş ve ürünün merkezi iletişim olması olan ambalaj artık günümüzde gerçekten bir “iletişim kompleksi” dir.4 Bir ürünün başarılı olup olmaması paketin ürünü satıp satamayacağına bağlıdır. Paketin şekli, kullanım uygunluğu, grafik, seçilen baskı rengi, baskı kalitesi, boya kalitesi, kullanılan malzemenin kalitesi, reklam işlevi ve başarıyı doğrudan etkiler.5 Yukarıdaki tanımlar ve açıklamalarda bahsedildiği üzere ambalaj yüzyılımızın tanıtım ve reklam görevinin büyük bir kısmını omuzlamış ve koruma, taşıma, tanıtma gibi işlevleriyle de teknik ve estetik bir alan oluşturmuştur. Günümüzde bu kadar gerekli ve önemli bir yere sahip olan ambalajın geçmişten günümüze gelişimini inceleyeceğiz.
1. 2. Ambalaj Tasarımının Tarihçesi
Bilimsel anlamda ambalajlama yeni bir kavram olmasına karşın, kökeni insanlığın tarihi kadar eskidir. İlkel insanın yemediği etleri ağaç yapraklarına sararak sakladığım, İçmediği suyu hayvan derilerine doldurduğu tahmin ediliyor.6 İnsan oğlunun ilk kullandığı ambalajlarda biri vazo olmuştur. Tekniğin ilerlemesine rağmen vazonun mağara devrindeki karakterini muhafaza ettiğini görüyoruz. Diğer yandan tabiatın bizzat kendisinde de ambalajı görmek mümkündür. Meyveler ve zahirelerin kabukları bu konuda güzel birer örnektir. Bir zamanlar mallar dökme olarak piyasaya sunuluyordu. Sonraları satış usulleri derin şekil değişmelerine uğradı. Un, şeker, tuz, yağ vs…gibi önemli yiyecek maddeleri, çuval veya varillerle perakendecilere teslim ediliyordu. Bu maddeler daha sonra basit külah, şişe İle civardaki müşterilere sunulmaktaydılar.7
…